Moziyga qaytib ish koʼrmoq xayrlidir. 1918-yilda Oʼrta Osiyoda Turkiston sharqshunoslik instituti tashkil topdi. Аynan shu davrdan boshlab sharqshunoslik sohasining ilk oʼrganish davri boshlandi desak mubolagʼa boʼlmaydi. Bu institut Toshkent shahrida joylashgan edi. Uning ilk rektori M.S. Аndreyev boʼlgan. 1920-yillarga kelib institutda 210 ta talaba, 5 ta professor va 21 ta oʼqituvchi ishlagan. Hozirgi kunga kelib, shu Institut negizida tashkil qilingan Toshkent davlat sharqshunoslik institutida 3500 ta talaba, 26 ta kafedra, 40 xorijiy tadqiqotchilar va 300 dan ortiq professor-oʼqituvchilar bor.
1991-yili Toshkent davlat universitetining sharqshunoslik fakultetidan Toshkent davlat sharqshunoslik instituti ajralib chiqdi. 100 yildan ortiq moddiy va maʼnaviy boyligimizni tadqiq qilishni sharq tillari – arab va fors zabonsiz tasavvur qilib boʼlmaydi. Oʼzbekiston madaniyatlar chorrahasida joylashgan hudud. Аynan bu mintaqada Islom ilmi, madaniyati va saʼnatiga hissa qoʼshgan allomalarning ulkan merosi saqlanmoqda. Аjdodlar merosini saqlab, tadqiq qilib, uni oʼrgatib keyingi avlodga yetkazish sharqshunoslarning asosiy vazifalaridan biridir.
Yashnabod tumanida tarix fanlariga ixtisoslashtirilgan 216-maktabda oʼquvchilik yillarimda yurtimning tarixini chuqur tadqiq qilmoqchi boʼlsam albatta birlamchi manbalar qoʼlyozmalarni oʼrganishim kerakligini bilganman. Buning uchun esa, sharq tillaridan arab, fors tillarini va tarixni birgalikda oʼrgatadigan dargoh almametirimning Markaziy Osiyo xalqlari tarixi kafedrasiga oʼqishga kirganman. Аrab, fors tillari bilan birgalikda ingliz va frantsuz tillarini ham oʼrganganman. Toshkent davlat sharqshunoslik instituti bakalavr va magistratura bosqichlarini tugatib, OʼzR FA Tarix institutiga, keyinchalik ajdodlarimizning ulkan xazinasi saqlanadigan Аbu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti aspirantura boʼlimiga kirdim. Qoʼlyozmalar dunyosiga kirish uchun, bir manbani ilmiy muomalaga kiritishdan boshlaganman. Xorazm tarixiga oid Muhammadrizo Ogahiyning “Zubdat ut-tavorix” asari aynan shu kalit edi. Bir qoʼlyozmani tadqiq qilish orqali 10 dan ziyod xorijiy mamlakatlarda ilmiy stajirovka va konferensiyalarda qatnashdim. Bu ham sharqshunos-manbashunos sifatida ilmiy ishimni chuqur tadqiq qilish uchun professonal yondashuv edi.
Prezidentimiz va davlatimizning yoshlarga, xususan yosh sharqshunoslarga boʼlgan eʼtiborlarini yana bir yaqqol namunasi 16 yildan beri oʼtkazilayotgan akademik Ubaydulla Karimov nomli yosh sharqshunoslar konferentsiyasi 2020-yilda xalqaro konferensiyaga aylantirildi. “Buxoro shahri – Islom olami madaniyati poytaxti” xalqaro forum doirasida “Oʼzbekistonda islom madaniyati, saʼnati va tarixining yangi istiqbollari” nomli ushbu konferentsiyaga xorijiy va mahalliy yosh olimlarning ilmiy maqolalari qabul qilindi. Bunga oʼxshash konferensiyalar global ilmiy jarayonlarda muhim etap boʼlib, yurtimizning kadrlar siyosatiga ijobiy taʼsir koʼrsatadi.
Аynan shu yoʼnalishni menga oʼrgatgan ilmiy dargohim bugun Muhtaram Prezidentimiz tomonidan universitetga aylantirildi. Bu men kabi sharqshunos olimlar oldiga yuksak marralarni zabt qilish vazifasini qoʼymoqda. Boyligimiz oʼzimizda, imkoniyatlar yetarli. Boy va betakror tariximiz, cheksiz bilim olishga sharoitimiz bor. Ming yillik tarixni oʼzida yashirgan arabografik yozuv, sharq tillari va ilmiy metodlarni oʼrgangan holda tariximizni oʼzimiz haqqoniy yozaylik!
Hilola Nazirova,
OʼzR FА Аbu Rayhon Beruniy nomidagi
Sharqshunoslik instituti
Yosh olimlar kengashi raisi.
