OʼzR FА Seysmologiya instituti Kompleks regional geografik prognozlashtirish laboratoriyasi xodimlari Samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti qoshidagi “Orolboʼyi tabiatini oʼrganish” markazi yosh olimlari bilan birgalikda Orol dengizi tabiati va ekologik holatini oʼrganish uchun hududga ilmiy ekspeditsiya uyushtirdi.
Ekspeditsiya davomida Orol dengizining qurigan tubidan koʼtarilayotgan chang, tuz va qumlarning koʼchishi, Orolboʼyida kechayotgan tabiiy geografik jarayonlar, choʼllanish hodisasini kuzatish ishlari olib borildi.
Ekspeditsiya ishtirokchilari ikkita marshrut boʼyicha izlanish olib bordi. Birinchi yoʼnalish – hozirgi kunda Orol dengizining suv mavjud boʼlgan, qolgan hududi choʼl, chalachoʼl va botqoqliklardan iborat gʼarbiy qismida oʼz ishini boshladi.
Tabiiy landshaftlardagi oʼzgarish sezilarli darajada koʼzga tashlanadi. Tuproq qoplami, oʼsimlik va hayvonot olamida tadrijiy oʼzgarishlar yuz bergani aniqlandi. Ustyurt chinklarining Orol dengizi bilan tutash qirgʼoqlarida oʼsimlik qoplami qalinlashgani, yoki aksincha, chinklardan uzoqlashgan sari siyraklashib borgani kuzatildi. Chinklarda bir-birini takrorlamas tabiiy manzaralar hosil boʼlgan.
Ekspeditsiya davomida Orol dengizining gʼarbiy qismida 12 ta punkt belgilanib, joylardan tuproq va oʼsimlik namunalari olindi.
Bundan tashqari, Orol dengizining sharqiy qismi, bundan 30-40 yil oldin suv chekingan Orolqum boʼlib, olimlar barxanlar va saksovulzorlarda oʼz izlanishlarini olib bordi. Orol dengizi qurigan tubining katta qismi sharqiy hududiga toʼgʼri kelgani uchun bu yerda 35 ta punkt belgilanib, namunalar olindi.
Tadqiqotchilar Orol dengizi atrofidagi 7 ta gidrometeorologik stantsiyalarda (Taxtakoʼpir, Chimboy, Taxiatosh, Nukus, Moʼynoq, Qoʼngʼirot) boʼlib, Orolboʼyi va Orol dengizining qurigan qismida kuzatilayotgan meteorologik jarayonlar bilan yaqindan tanishdi. Ekspeditsiya davomida tadqiqotchilar Orolboʼyi xalqaro innovatsiyalar markazida ham boʼlib, u yerda amalga oshirilayotgan ishlar va tajriba uchastkalarida olib borilayotgan tadqiqotlar bilan tanishdi. Tadqiqot doirasida Qoraqalpoq tabiiy fanlar ilmiy tadqiqot instituti hamda Qoraqalpoq davlat universiteti ilmiy xodimlari va izlanuvchilar bilan uchrashuv oʼtkazildi.
Shuningdek, ekspeditsiya Orol dengizi qurigan tubida roʼy berayotgan tabiiy geografik jarayonlar – Orolboʼyining hozirgi deltaci va dengizboʼyi geotizimlaridagi oʼzgarishlar, dengizning qurigan tubi landshaftlari shakllanishi, tiklanishi va rivojlanishi, choʼllanish kabi geoekologik jarayonlar oʼrgandi. Orol dengizining qurigan qismidan koʼtarilayotgan chang, tuz va qumlarning koʼchishini aniqlash va hozirgi zamonaviy texnologiyalar yordamida Orolboʼyi mintaqasi geoekologik xaritasini tuzish kabi ishlarni amalga oshirdi.
Shu yilning may oyida Oʼzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Orolboʼyi xalqaro innovatsiya markazi bilan OʼzR FА Gʼ.O.Mavlonov nomidagi Seysmologiya instituti oʼrtasida ilmiy hamkorlik memorandumi imzolangan edi.
