Yagona aloqa raqami
  (+998) 71 2000036
;    
Ishonch telefoni
  (+998) 71 2335623

Maydanak va Suffa radioastronomik observatoriyalari. Ularda qanday tadqiqotlar olib boriladi?


Maydanak observatoriyasi OʼzR FА Ulugʼbek nomidagi Аstronomiya institutining astronomik kuzatuv punkti hisoblanadi. Unda 7 ta teleskop mavjud boʼlib, ularning ichida eng kattasi – koʼzgusining diametri 1.5 metr boʼlgan АZT-22 teleskopidir. Ushbu teleskoplarda turli osmon jismlari – kichik sayyoralar, koinot chiqindilari, Somon Yoʼli galaktikamizdagi oʼzgaruvchan va qoʼshaloq yulduzlar, ekzosayyoralar, qoʼshni galaktikalar va yosh, yadrosi faol boʼlgan kvazar va blazar deb nomlanuvchi yosh, shakllanayotgan galaktikalar kuzatuvlari olib borilmoqda.

Shuni taʼkidlash joizki, observatoriyaga 10 dan ortiq xalqaro ilmiy markazlar bilan tuzilgan hamkorlik shartnomalari asosida koʼplab zamonaviy uskunalar, yorugʼlik detektorlari olib kelib teleskoplarga oʼrnatilgan va ular yordamida zamon talabiga javob beruvchi kuzatuvlar va tadqiqotlar oʼtkazilmoqda.

Shu yilning aprel oyida Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining “Ilmiy-tadqiqot muassasalarining infratuzilmasini yanada mustahkamlash va innovatsion faoliyatini rivojlantirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi 3365-son qarori asosida Innovatsion rivojlanish vazirligi jamgʼarmasi orqali zamonaviy yorugʼlik detektorlari jamlanmasi sotib olindi. Bu detektor-kameralarni 3 ta teleskopga oʼrnatish orqali kuzatuv sifati va ilmiy natijalar aniqligini ancha oshirish kutilyapti.

Shu bilan birgalikda, Аstronomiya instituti uchun Maydanakda Davlatimiz Rahbari tashabbuslari asosida koʼzgusining diametri 4 metr boʼlgan zamonaviy teleskop oʼrnatish vazifasi qoʼyilgan boʼlib, bu teleskopning oʼrnatilishi mamlakatimizdagi astronomik tadqiqotlarning sifat darajasini bir necha karra ortishiga xizmat qiladi.

Bundan tashqari, Oʼzbekistonning dengiz sathidan 2500-3000 m balandda joylashgan Turkiston togʼ tizmasi hududi – Suffa platosida hozirgi vaqtda Noyob ilmiy obyekt RT-70 radioastronomik kompleksi joylashgan va ayni paytda xalqaro kelishuv yakunlovchi pallaga kirdi.

Suffa platosi hududida radioshaffoflikni kecha-kunduz monitoring qilish boʼyicha ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish va RT-70 radioteleskopini barpo etish boʼyicha ishlarni muvofiqlashtirish Oʼzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi RT-70 radioastronomik observatoriyasi tomonidan amalga oshiriladi.

Qurilayotgan majmuaning bosh instrumenti toʼla buriluvchi diametri 70 metrli antenna spektrning millimetrli toʼlqin uzunligi diapazonining qisqa sohasida ishlovchi radioteleskopning adaptiv tizimli yangi avlodi hisoblanadi. RT-70 radioteleskopi katta yuzali antennaning nodir xarakteristikalariga ega instrument sifatida uzoqdagi apparatlar kosmik bazasi bilan aloqani taʼminlash uchun ham foydalanilishi mumkin.

Ilmiy kompleksdan foydalanish istiqbollari bizning mamlakat olimlari uchun foydali boʼlishiga shubha yoʼq. Umuman olganda Fanlar akademiyasi Аstronomiya instituti, eng yaxshi optik astropunkt (Maydanak togʼi)ga ega olimlarimiz allaqachonlardan beri xalqaro dasturlarda qatnashib kelishmoqda. Maydanak observatoriyasida optik diapazonda va Suffa platosida radiodiapazonda sinxron kuzatuvlar kosmik obyektlardagi jarayonlar dinamikasi va fizikasini yanada chuqurroq oʼrganish imkonini beradi.

Suffa platosidagi radioastronomik kompleks, professor-oʼqituvchilar tarkibi uchun, shuningdek, Toshkent davlat universiteti va Samarqand pedagogika universiteti astrofizika va astronomiya kafejrasi hamda Toshkent axborot va aloqa unversiteti talabalari uchun ham yirik ilmiy-pedagogik markaz boʼlib qoladi.


Yangiliklarni telegram kanalimizda kuzatib boring!