Bugun, 5-noyabr kuni Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligida oʼzbek tilini rivojlantirish boʼyicha Fanlar akademiyasi Oʼzbek tili, adabiyoti va folklori instituti tomonidan amalga oshirilayotgan ishlarga bag’ishlangan brifing o’tkazildi.
Unda Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 20-oktyabrdagi PF-6084-son Farmoni, 2020-yil 19-oktyabrdagi PQ-4865-son qarori va Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 11-martdagi 139-son qarorlarida oʼzbek tilini yanada rivojlantirish, uning nufuzini oshirish boʼyicha Fanlar akademiyasi Oʼzbek tili, adabiyoti va folklori institutiga yuklatilgan vazifalar ijrosi to’g’risida ma’lumot berildi.
“Oʼzbek tili sinonimlarining katta izohli lugʼati”ni yaratish va nashr etish boʼyicha Fanlar akademiyasi Ishchi guruhi tuzildi. Hozirgi kunda mavjud boʼlgan lugʼatlarni oʼrganib, tahrirlab hamda badiiy asarlardan sinonimlarni va unga oid misollarni izlash davom etmoqda.
“Oʼzbek tilining izohli lugʼati”ning lotin yozuviga asoslangan oʼzbek alifbosidagi toʼldirilan yangi nashri mazkur lugʼatning lotin yozuviga asoslangan oʼzbek alifbosidagi dastlabki nashri hisoblanadi. Hozirgi kunga qadar lugʼatni tayyorlash yuzasidan quyidagi ishlar amalga oshirildi:
1. Lugʼat yangi imlo qoidalariga muvofiqlashtirildi.
2.Lugʼat uchun yangi lisoniy materiallar zaxirasi yaratildi va u filologiya fanlari doktori, professor N.Mahmudov rahbarligidagi tahrir hayʼati aʼzolari tomonidan saralandi.
3. Tavsiya qilingan besh mingdan ortiq lugʼaviy birlik izohlanib, lugʼat tarkibiga kiritildi, shuningdek, lugʼat zamonaviy nashrlardan olingan koʼplab illyustrativ misollar bilan ham boyitildi.
4. Lugʼatning 1670 betdan iborat 1-jildi nashrga tayyorlandi.
5. Hozirgi vaqtda lugʼatning 2-jildi tahrir qilinib nashrga tayyorlanmoqda. Lugʼat tuzuvchilari tomonidan 3-5-jildlarga kiritilgan yangi lugʼaviy birliklarni izohlash ishlari davom ettirilmoqda.
Oʼzbekiston Respublikasi Аxborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi “UNICON.UZ” – Fan-texnika va marketing tadqiqotlari markazi davlat unitar korxonasi tomonidan nashrga tayyorlangan “Sunʼiy intellektga oid atamalarning oʼzbekcha-ruscha izohli lugʼati” Fanlar akademiyasi Oʼzbek tili, adabiyoti va folklori instituti tilshunos olimlari tomonidan tahrir qilinib, tegishli tavsiyalar UNICON.UZ tashkilotiga taqdim etildi va lugʼat qayta koʼrib chiqilmoqda.
“Oʼzbek tilining oʼquv imlo lugʼati” hamda “Oʼzbek tilining katta imlo lugʼati” nashrga tayyorlandi.
Hozirgi kunda “Oʼzbek tili sinonimlari lugʼati” boʼyicha mavjud boʼlgan lugʼatlar oʼrganilib, tahrirlanmoqda hamda badiiy asarlardan sinonimlarni va unga oid misollarni izlash davom etmoqda.
Аxborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi tomonidan tayyorlangan “Аxborot texnologiyalari atamalarining izohli lugʼati” Institut olimlari tomonidan tahrir qilindi. Hozirgi kunda mazkur lugʼat nashr qilinish arafasida.
“Tarix atamalarining izohli lugʼati” Tarix instituti bilan hamkorlikda, “Yuridik atamalarning izohli lugʼati” esa Davlat va huquq instituti bilan hamkorlikda amalga oshirilmoqda. Har ikkala lugʼat boʼyicha atamalar yigʼilib, ularning izohi yozilmoqda. Mazkur lugʼatlarni yil yakunigacha nashrga tayyorlash rejalashtirilgan.
Toʼrt jildli “Аlisher Navoiy entsiklopediyasi”ning 1-jildi tahrir ishlari yakunlanib, nashr etish uchun topshirildi. Qolgan jildlari ham tahrir qilinmoqda. Shu barobarida baʼzi maqolalar bilan toʼldirilmoqda. Entsiklopediyaning 2-jildini tahrir qilish va nashrga topshirish ishlari davom etmoqda.
“Аlisher Navoiy asarlarining izohli lugʼati” nomli mavjud lugʼatlar koʼrib chiqilib, 1-jildi nashr etildi, 2-jildi esa nashriyotga topshirildi. Keyingi jildlarini toʼldirib, mukammallashtirilmoqda. Hozirgi kunda “Аlisher Navoiy asarlarining izohli lugʼati” III jildi nashr uchun tayyorlanib, tahrir ishlari davom ettirilmoqda.
Shuni ham alohida taʼkidlash lozimki, hozirgi kunda Institut olimlari tomonidan “Аntropotsentrik tilshunoslik terminlari izohli lugʼati”ni tuzish va nashr qilish”, yaʼni uning veb-sayti va mobil ilovasini yaratish innovatsion loyihasi ham bajarilmoqda.
Yukoridagi ishlarning amalga oshirilishi mamlakatimizda milliy tilimizga berilayotgan eʼtibor, uni rivojlantirish, mavkeini koʼtarish yoʼlida qilinayotgan harakatlarga yaqqol misol boʼladi.
